Baliabideak

Tabua eta beldurra apurtzeko hitz egin beharra dago

Heriotza gai bezala hartu eta besterekin zein norbere buruarekin hitz egitea, irakurtzea eta ideiak argitzen joatea ezinbestekoa dela uste dugu. Heriotzaren inguruan, mugak ere izan arren, asko baitago erabakitzeko eta aukeratzeko. Heriotzaren aurrean herritar ahaldunduak izatea ezinbestekoa dela uste dugu.

Heriotzaren inguruko ezagutza itsaso zabala da eta talaia ezberdinetatik hurbildu gaitezke: psikologia, medikuntza, soziologia, filosofia, erlijioa, antropologia…. Alor hauetan guztietan hamaika baliabide daude eskura.

Hemen, oinarrizko aipu batzuk besterik ez ditugu jaso. Etorkizunean baliabidez osatzen joango gara.

Heriotza prozesuaren zaintza: Zaintza aringarriak jasotzeko eskubidea

Bide-urratzaileak Cicely Saunders eta Elizabeth Kübler-Ross izan ziren. Heriotzaren inguruko ezagutza zabaltzen hasi ziren lehenengotarikoak izan ziren eta beraiek idatzitakoak oso interesgarriak dira.

Hasteko, oinarrizko hiru liburu:

Kathryn Mannix. With the End in Mind. Hachette, 2017
– Gaztelaniaz: Cuando el final se acerca. Siruela, 2018
– Frantsesezko bertsiorik ez dugu aurkitu.

Marie de Hennezel: La mort intime. Laffont, 1995
– Gaztelaniaz: La muerte íntima. Plaza & Janes, 1997 (Agortuta, liburutegietan)
Iosu Cabodevilla. Guía NO farmacológica de atención en enfermedades avanzadas: cuidados paliativos integrales. Descleé de Brouwer, 2014.
– Ez dago frantsesezko itzulpenik.

Norbere erabakiak hartzeko eskubidea

Elkarte nagusienen webguneetan norbere erabakien zaintzari buruzko hainbat baliabide eta informazio aurki daitezke:

Eta prentsako artikulu interesgarri bat, jaiotza eskubideen aldeko ekintzaile Sheila Kitzingerren heriotzaren inguruan:

[Sheila Kitzinger] How to plan for a good death (2014, The Guardian) (en)

Heriotzaren pedagogia: haurren zaintza eta garapena

Heriotzaren pedagogiak hainbat alor lantzen ditu baina nagusienak bi dira:
A) AURRETIK EGITEKO LAN PEDAGOGIKOA: eskolan heriotza bat gertatu aurretik egiteko plangintza da, eskolako hezkuntza planean txertatzea komeni dena.
B) HERIOTZA GERTATU DENERAKO AKONPAINAMENDU PEDAGOGIKOA: behin heriotza gertatu denean ez da heriotzaren pedagogia egiteko momentua; eskolak dolu prozesuan egoki esku-hartu ahal izateko momentua da. Horretarako dolu egoerak ematen direnerako eskola bakoitzak bere bide-orria sortzea komeni da.

Heriotza Haurrekin
Mar Cortina (es): Heriotzaren pedagogian aditua, hainbat baliabide eskaintzen ditu bere webgunean.
- Didáctica de la muerte Heriotzaren pedagogiari buruzko online ikastaroa. Beste formazio eta ikastaro batzuk ere bertan aurkituko dituzu.
El tratamiento de la muerte en el álbum infantil / Txabi Arnal (es). Tesia. Euskal Herriko Unibertsitatea, 2011.
Pedagogía de la muerte (es): Egile askoren artean heriotzaren inguruko pedagogiari buruz sortutako baliabide eta informazio webgunea. Kontsultatu beharreko gune bat da, eskaintzen duen guztiagatik. “Banco de recursos” deituriko atalean adinaren arabera antolatutako baliabide ugari eskaintzen ditu, komentatuta:
Banco de recursos (HH, LH, DBH, batxillergo eta unibertsitaterako). Gelan lantzeko proposamenak, literatura eta zinema erreferentziak, heriotza gertatu denean egiteko agurrak, …
Dolu egoeretarako eskolak bide-orria sortzeko baliabideak:
- Dolu prozesuetan hezkuntza jarduerak egiteko orientabideak (eu) / Bidegin elkartea. 2016.
- Orientaciones para una actuación educativa en procesos de duelo (es) / Bidegin elkartea. 2016
- Le Deuil à l’école, Support didactique pour enseignants (fr) / Sonia Moulin-Barman. Association Vivre Son Deuil Suisse, 2005.

Doluaren zaintza

Instituto IPIR: Doluaren inguruko formazioa profesionalentzat.
Dokumentala. Aulki hutsak (2014. Zuzendaria: Iñaki Peña)
Profesionalen eta norbait galdu duten senideen elkarrizketak biltzen ditu dokumental honek, heriotzaren inguruko bizipenak eta esperientziak maisuki bilduz.

Hil ondorengo zaintza

Munduan zehar dauden ohiturak aztertu eta gaur egun mendebaldean hildakoen inguruan zabaldu den asepsiaren azterketa ausarta da hau (COVID-19 krisi aurretik):

Caitlin Doughty. From Here to Eternity. W.W. Norton & Company, 2017
– Gaztelaniaz: De aquí a la eternidad. Capitán Swing, 2018.
– Frantsesezko bertsiorik ez dugu aurkitu.